Ul. Karmeluka, 3 – muzeum medycyny im. M. Panczyszyna

ID: 439

Muzeum Medycyny im. M. Panczyszyna. Willę zbudował w 1923 r. architekt Kazimierz Teodorowicz. W latach 1925–1943 mieszkał tutaj znany ukraiński lekarz Marian Panczyszyn (1882–1943). Od 1944 r. do lat 1960. mieszkał w tym domu profesor Tymofij Hłucheńki, rektor lwowskiego Instytutu Medycznego. W latach 1960–1970. w budynek zajmował wydział Instytutu Matematyki Stosowanej AN USRR oraz miejski Urząd Stanu Cywilnego dla rejestracji nowonarodzonych. Od 1986 r. otwarto tutaj Muzeum Antona Manastyrskiego, znanego lwowskiego malarza, podporządkowane Muzem Narodowemu we Lwowie. W 1990 r. dyrektor Muzeum Narodowego Andrij Nowakiwśki zezwolił na rozmieszczenie na pierwszym piętrze willi ekspozycji Muzeum Historii Medycyny w Galicji. W 1992 r. Rada miejska podjęła decyzję o przekazaniu willi w arendę Ukraińskiemu Lekarskiemu Towarzystwu we Lwowie w celu utworzenia tu ekspozycji Muzeum Historii Medycyny im. M. Panczyszyna. W tym samym roku na fasadzie budowli odsłonięto tablicę upamiętniającą utworzenie tego muzeum (rzeźbiarz Emanuił Miśko).

Historia

Ekspozycja muzeum przedstawia: gabinet pamięci M. Panczyszyna z autentycznymi meblami i jego rzeczami osobistymi (w tym z 16 książkami z biblioteki M. Panczyszyna, które ocalił od zniszczenia w 1944 r. profesor Stepan Martyniw); historię Ukraińskiego Lekarskiego Towarzystwa, szpital „Narodna licznycia” im. metropolity Andreja Szeptyckiego, historię życia i działalności państwowego sekretarza Zachodniej Ukraińskiej Ludowej Republiki lekarza Iwana Kurowcia, sylwetki medyków z Galicji – uczestników walk wyzwoleńczych i represowanych, historię Lwowskiego Narodowego Medycznego Uniwersytetu im. Danyły Halickiego. Muzeum posiada ok. 5 tys eksponatów. Większość stanowią instrumentaria medyczne, naczynia z końca XIX– pocz. XX w. oraz literatura medyczna z końca XIX– pocz. XX w.

Architektura

Willa została wzniesiona w stylu Art Déco z elementami karpackiej architektury ludowej oraz stylu „zakopiańskiego”. Budynek jest jednopiętrowy, ceglany otynkowany. Rozplanowanie wewnętrzne – typu amfiladowego. We wnętrzach zachowała się drewniana rzeźbiona klatka schodowa, sztukaterskie plafony i stiukowe ornamenty sufitów, parkietowe posadzki. Kompozycja fasady jest asymetryczna. Przesunięty w prawo portal wejściowy zdobi masywne kamienne obramowanie i kuta krata w stylu Art Déco. Z lewa od portalu rozmieszczone jest owalne okno-świetlik z drewnianą ramą w stylu Art Déco. Na fasadzie zachowały się także inne okna o podobnie ukształtowanych ramach. Na poziomie pierwszego piętra występuje narożny balkon, ozdobiony drewnianym rzeźbionym ogrodzeniem ze wstawkami z kutych metalowych krat. Drewniane rzeźbione elementy noszą cechy karpackiej architektury ludowej, kraty są wykonane w stylu Art Déco. Balkon podtrzymują kroksztyny również utrzymane w stylu Art Déco. Główną bryłę budowli dopełnia wysoki czterospadowy mansardowy dach z jednym załomem, pokryty czerwoną dachówką. Środkowa część budynku i klatka schodowa, wysunięta z płaszczyzny ściany na bocznej elewacji północnej, są nakryte pochyłym dachem i zwieńczone świetlną czworokątną latarnią o namiotowym nakryciu. Ze strony fasady w płaszczyźnie dachu jest wcięta lukarna z dekoracyjnym obramowaniem. Dach podtrzymują drewniane kroksztyny, ozdobione snycerką typową dla stylu „zakopiańskiego”.

Zabytek jest charakterystycznym przykładem lwowskiej architektury mieszkalnej lat 20. XX w.