Ul. Hrabowskiego, 11 – dawna Wieża Maksymiliańska ID: 38

Dawnia Wielka Wieża Maksymiliańska nr 1 Cytadeli - dwukondygnacyjna kazamatowa wieża artyleryjska z pomieszczeniami podziemnymi i płaskim tarasem na szczycie, zbudowana z czerwonej nietynkowanej cegły. Lokowana na planie regularnego 17-kąta, z okrągłym wewnętrznym podwórzem. Zbudowana w 1853 r. na górze Wronowskich przez nieznanego architekta. Jej podstawowym zadaniem było kontrolowanie miasta w przypadku powstania, oraz obrona północnego skrzydła Cytadeli. Obecnie (2008 r.) obiekt wykorzystywany jest jako magazyn Biblioteki Naukowej im. W. Stefanyka.

Historia

Najważniejsze etapy budowy:

Ok. 1853 r.: Budowa Wieży Maksymiliańskiej nr 1 rozpoczęła się ok. 1850 r. Architekt nieznany. Projekt zatwierdziła Centralna Komisja Budownictwa Obronnego w Wiedniu. Na budowę całego kompleksu przeznaczono 150 000 złotych reńskich. Według napisy na kamieniu szczytowym portalu wieży, budowę ukończono w 1853 r.

Architektura

Wieża zbudowana została na planie regularnego 17-kąta, z okrągłym wewnętrznym podwórzem. Sucha fosa i wał ziemny z ścianą oporową tworzą zewnętrzny system obronny, broniący dostępu do fortu i chroniący przed obstrzałem pierwszy, mieszkalny poziom budowli. Do fosy wyłożone jest płytami piaskowca. Przez fosę przerzucony jest most zwodzony, który w położeniu pionowym przykrywa  bramę wjazdową i otwór strzelniczy nad nią. Most podnoszony był za pomocą mechanizmu łańcuchowego, znajdującego się w pomieszczeniach pierwszej i drugiej kondygnacji. Wieża jest piętrowa, z piwnicą i strychem. Wewnątrz zastosowano korytarzowy system układu poszczególnych pięter, z amfiladowymi połączeniami między niektórymi pomieszczeniami parteru. Okna kolistych korytarzy parteru i pierwszego piętra wychodzą na wewnętrzne podwórze. Klatka schodowa jest półokrągła, występuje na wewnętrzne podwórze. Schody między piętrami są jednobiegowe, zabiegowe. Na fasadzie głównego wejścia znajduje się nisza wykończona łukiem. W przedsionku, obok bloku wejściowego, w stropach piwnicy, parteru i pierwszego piętra znajdują się prostokątne otwory tworzące szyb do podnoszenie armat i amunicji. Na tarasie znajdował się mechanizm podnośnika. Sam otwór pionowego szybu ma na poziomie tarasu obramowanie z białego kamienia z wpustami umożliwiającymi zamocowanie metalowego dwuspadowego daszku Fasada zwieńczona jest flankowanym murem z machikułami. Machikuły mieszczą się w narożnych wykuszach (co drugi).

Powiązane budynki i przestrzenie

  • Ul. Hrabowskiego, 11 – dawne koszary na Cytadeli (obecnie bank)

    Dawne koszary obronne, miejsce zakwaterowania i dyslokacji żołnierzy, część składowa jądra cytadeli. Piętrowa budowla koszar z dwiema obronnymi wieżami na flankach. Zbudowane z czerwonej nietynkowanej cegły. Stacjonował w nich austriacki 30 Pułk Piechoty. W latach 1864-65 w celach więziennych przetrzymywani byli Postańcy Styczniowi. W listopadzie 1918 r. kwaterowali tu Strzelcy Siczowi oraz szpital dla rannych na odcinku Cytadela-Ossolineum. W okresie II RP stacjonował tu 19 Pułk Piechoty. W latach 1941-1944 w koszarach, przekształconych w więzienie, przetrzymywani byli radzieccy, francuscy, belgijscy i włoscy jeńcy wojenni. W latach 1944-1980 stacjonowały tu wojska radzieckie i wojskowe kompanie sportowe. Od 1990 r. do dziś w koszarach mieści się bank oraz centrum biurowe.

    Read more
  • Ul. Hrabowskiego, 11 – dawna wieża Maksymiliańska (obecnie hotel Citadel-Inn)

    Dwukondygnacyjna kazamatowa wieża artyleryjska z pomieszczeniami piwnicznymi i płaskim tarasem na szczycie, zbudowana z czerwonej nietynkowanej cegły. Na planie regularnego 17-kąta, z okrągłym wewnętrznym podwórzem. Zbudowana przez nieznanego architekta w1853 r. na Górze Kaliczej. Podstawowe zadanie – kontrolowanie miasta w przypadku wybuchu powstania, oraz obrona wschodniego skrzydła Cytadeli. Na początku lipca 1941 r. hitlerowcy przenoszą do Cytadeli obóz koncentracyjny dla jeńców wojennych „Stalag 328”. Według relacji jeńców radzieckich w wieży znajdowały się miejsce przesłuchań i cele śmierci. Od 1980 r. wieżę i teren wokół niej użytkuje w charakterze magazynów przedsiębiorstwa „Elektron” Obecnie, stanem na 2009 r., hotel "Citadel Inn".

    Read more
  • Ul. Hrabowskoho – Mała Wieża Maksymiliańska nr 3

    Dwukondygnacyjna kazamatowa wieża artyleryjska z pomieszczeniem podziemnym i płaskim tarasem na szczycie, zwieńczoną krenelażem z machikułami. Zbudowana na planie regularnego 9-kąta, z walcowatym trzonem ze schodami zabiegowymi w osi centralnej. Jako budulec wykorzystano czerwoną nietynkowaną cegłę. Zbudowana przez nieznanego architekta w 1854 r. na Wzgórzu Pełczyńskim. Podstawowe zadanie – obrona południowego skrzydła Cytadeli i głównej bramy ewakuacyjnej, mieszczącej się w południowym obwałowaniu fortecy. Najbardziej zniszczona ze wszystkich wież. Przez wielkie wyłomy i pęknięcia w ścianach widać architektoniczną strukturę wieży. Do dziś jest w ruinie.

    Read more
  • Ul. Hrabowskoho – Mała Wieża Maksymiliańska nr 4

    Dwukondygnacyjna kazamatowa wieża artyleryjska, podpiwniczona, z płaskim tarasem zwieńczonym krenelażem z machikułami. Zbudowana na planie regularnego dziewięciokąta, z walcowatym trzonem ze schodami zabiegowymi w osi centralnej. Jako budulec wykorzystano czerwoną nietynkowaną cegłę. Zbudowana na Wzgórzu Pełczyńskim w 1854 r. przez nieznanego architekta. Podstawowe zadanie – obrona zachodniego skrzydła Cytadeli. Obecnie (2008 r.) w wieży będącej własnością prywatna prowadzone są prace restauracyjne.

    Read more
  • Ul. Hrabowskiego, 11 – dawne koszary na Cytadeli (obecnie bank)

    Ul. Hrabowskiego, 11 – dawne koszary na Cytadeli (obecnie bank)
  • Ul. Hrabowskiego, 11 – dawna wieża Maksymiliańska (obecnie hotel Citadel-Inn)

    Ul. Hrabowskiego, 11 – dawna wieża Maksymiliańska (obecnie hotel Citadel-Inn)
  • Ul. Hrabowskoho – Mała Wieża Maksymiliańska nr 3

    Ul. Hrabowskoho – Mała Wieża Maksymiliańska nr 3
  • Ul. Hrabowskoho – Mała Wieża Maksymiliańska nr 4

    Ul. Hrabowskoho – Mała Wieża Maksymiliańska nr 4

Ludzie

Architekt, autor projektu jest nieznany. Budowę zatwierdziła Centralna Komisja Budownictwa Obronnego w Wiedniu. Zgodnie z danymi karty Lwowskiej Cytadeli z 1853 r. w Archiwum Wojskowym w Wiedniu – głównym inżynierem projektu był I. Wondraszka (Kriegsarchiv Wien).

Właściciele nieruchomości (działki i budynku):

Do 1849 r. właścicielką całego wzgórza była hrabina J. Humecka z Wronowskich.
Od 1849 r. wzgórze i budowle przechodzą na własność austriackiego resortu wojskowego.
Od listopada 1918 r. w wieży stacjonował garnizon podporządkowany rządowi Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej
 Do wrześnie 1939 wieża należała do polskiego resortu wojskowego
W latach 1939-1941 i 1944-1980 wieża użytkowana była przez Armię Radziecką
Od 1980 r. wieżę i terytorium użytkuje jako magazyny przedsiębiorstwa „Elektron”
Obecnie (2008 r.) obiekt wykorzystywany jest jako magazyn Biblioteki Naukowej im. W. Stefanyka.

Źródła

  1. Archiwum Instytutu „Ukrzachidproektrestawracja” 88-9НИ, ІІІ-01-01
  2. Taras Piniażko. Cytadela lwowska, Lwów 2005
  3. Kriegsarchiv. Wien, Inland. CVI. Lemberger Citadelle Nr. 2.
  4. Nieopublikowany artykuł J. Dubyka, O. Rybczyńskiego, T. Piniażka. Architektura Wież Maksymiliańskich lwowskiej cytadeli.

Autor(ka): Taras Piniażko

Redaktor(ka): Mychajło Słobodianiuk

Zasoby Miejskiego Archiwum Medialnego