...

Bale lwowskich studentów

ID: 134
Bale i wieczory taneczne były nieodłączną częścią życia studenckiego i towarzyskiego we Lwowie w okresie międzywojennym. Były organizowane głównie w okresie zimowym (w styczniu-lutym), nierzadko odwiedzane przez profesorów Uniwersytetu. 

Miejsca

Opis

Prosp. Szewczenki 13 – Biblioteka Obwodowa (dawne Kasyno)

Przejdź do całego opisu
Opis

Ul. Łesi Ukrainki 01 – Teatr im. M. Zańkowieckiej

Przejdź do całego opisu
Opis

Ul. Dudajewa 08 – Sale sportowe Lwowskiego Państwowego Uniwersytetu Kultury Fizycznej

Przejdź do całego opisu
Opis

Ul. Boj Żeleńskiego 14 - dom studencki

Przejdź do całego opisu
Opis

Ul. Ruska 20 – dawne sale sportowe towarzystwa "Sokił-Batko"

Przejdź do całego opisu
Opis

Ul. Tetralna, 22 – "Budynek Oficerów" (dawny Dom Ludowy)

Przejdź do całego opisu
Opis

Ul. Fredry 1 – Lwowski Klub Szachowy

Przejdź do całego opisu
Opis

Ul. Studencka 2 – budynek Uniwersytetu Medycznego

Okres studiów był dla młodzieży nie tylko czasem intensywnej pracy i nauki, ale stanowił czas bujnego rozwoju życia towarzyskiego. Studenci organizowali wiece, spotkania towarzyskie, chodzili razem do teatru, kina oraz na mecze piłkarskich drużyn sportowych. Niekiedy spotykali się również w popularnych lwowskich lokalach (m. in. „Roma”, „Szkocka”). Ponieważ wyjścia do kawiarni wiązały się ze sporymi wydatkami, Towarzystwo Bratniej Pomocy Uniwersytetu Jana Kazimierza zorganizowało herbaciarnię przy ulicy Łozińskiego. Zajmowało się ponadto urządzaniem uroczystej Wigilii i Święconego dla studentów, którzy nie mogli wyjechać do swoich domów na święta z powodu braku odpowiednich środków finansowych. Dość szczególnym polem aktywności studenckiej na gruncie życia towarzyskiego była organizacja balów i wieczorów tanecznych.

Najczęściej reprezentacyjne bale studenci urządzali zimą – w styczniu bądź w lutym. Wieczory taneczne najczęściej odbywały się w salach Kasyna Miejskiego i Koła Literacko-Artystycznego, znajdującego się przy ruchliwej ulicy Akademickiej lub w sali Ogniska Oficerskiego przy ulicy Fredry 1. Oba lokale położone były w ścisłym centrum miasta, w pobliżu budynków uniwersyteckich i domów akademickich. Student Politechniki Stanisław Herbst wspominał, że za jego studenckich czasów na zabawy chodziło się do również gmachu hrabiego Skarbka, do „Sokoła” i na ulicę Łozińskiego. Dużą salą, w której urządzano tańce dysponował również II Dom Techników, znajdujący się przy ulicy Abrahamowiczów 14. Zdarzało się, że bale organizowano również w pomieszczeniach uczelni wyższych (m. in. w lutym 1931 r. studenci prawa zorganizowali raut prawników w salach recepcyjnych rektoratu Uniwersytetu Jana Kazimierza). Wynajmem pomieszczeń na organizację zabaw zajmowała się ponadto Czytelnia Akademicka, która oferowała swoje usługi zwykle za odpowiednią opłatą. Niekiedy zdarzało się, że dana organizacja studencka nie dysponowała środkami niezbędnymi do uregulowania kosztów. Tak było w przypadku Lwowskiego Chóru Akademickiego, który organizując w dniu 19 marca (święto św. Józefa) zabawę taneczną, nie zebrał oczekiwanych dochodów.

Bale organizowały ponadto popularne towarzystwa studentów ukraińskich, takie jak Medyczna Hromada (która po raz pierwszy zorganizowała popularny „Bal Medyków” już
w 1911 r.), czy Studencka Hromada. Aby umilić czas studentom, ściągały one popularne orkiestry, do których zaliczało się wówczas „Jabco”. W latach 30-tych wśród młodzieży ukraińskiej popularnością cieszyły się wieczory taneczne, organizowane zazwyczaj w soboty w sali towarzystwa „Sokół” przy ulicy Ruskiej. Tam odbywały się również kursy tańca. Młodzież reprezentująca nurt rusofilski, zgrupowana w towarzystwie „Druh”, chętnie urządzała natomiast zabawy w sali Ruskiego Kasyna, znajdującej się przy ulicy Rutowskiego 22.

Zdarzało się, że w zorganizowanym przez młodzież balu uczestniczyły osoby z zewnątrz. Bilet, który musiały opłacić bywał wówczas dwukrotnie droższy od tego, za który płacili studenci. Organizacja zabaw i wieczorów tanecznych pochłaniała dużo czasu i wiązała się z koniecznością załatwienia licznych formalności (wśród nich znalazło się chociażby uzyskanie zgody od Izby Skarbowej na sprzedaż alkoholu w czasie zabawy); stanowiła mimo tego pokaźne źródło dochodu dla wielu towarzystw akademickich. Fundusze zebrane w ten sposób były przeznaczone na cele rozwoju poszczególnych organizacji akademickich lub rozbudowy zaplecza mieszkalnego studentów. W myśl tych zasad Zarząd Domu Akademickiego im. Adama Mickiewicza urządził 24 listopada 1927 r. Wielką Zabawę Taneczną, z której dochód przeznaczył na remont domu studenckiego. W podobny sposób fundusze zbierały studentki Uniwersytetu Jana Kazimierza, które poprzez organizację zabaw pozyskiwały środki finansowe na budowę Domu Studentek przy ulicy Torosiewicza. Należy podkreślić, że prócz balów ważną inicjatywą akademicką, służącą zbiórce pieniędzy na cele studenckie była organizacja corocznego Tygodnia Akademika (trwającego każdego roku około 10 dni), w czasie którego młodzież organizowała rauty, koncerty, loterie czy przedstawienia teatralne i kinowe.

Nierzadko bale i zabawy odbywały się pod patronatem uczonych i profesorów Uniwersytetu. 14 kwietnia 1923 r. Młodzież Wszechpolska zorganizowała Wielki Raut Wiosenny pod patronatem m. in. Stanisława Grabskiego, Jana Rozwadowskiego, Leonarda Stahla. Zdarzało się, że w balach organizowanych przez słuchaczy uczestniczyli sami profesorowie. Podobno częstym gościem, chętnie zapraszanym przez studentki był matematyk Stefan Banach.

Często już w treści zaproszeń zapowiadano, jaki strój należy założyć, wybierając się na bal. Mógł to być zarówno strój wizytowy, jak i kostium bądź maska. Lew Kaltenbergh (pisarz, student Wydziału Humanistycznego UJK) wspominał po latach jednego z „wiecznych studentów”, Tadeusza Niedźwiedzkiego, który „zimował” wiele lat na uniwersytecie, wobec czego znał wszystkich młodszych pracowników naukowych i był zapraszany na bale asystentów. Do legendy w środowiskach studenckich przeszło zachowanie Niedźwiedzkiego, który sprzedał swoje palto, aby nabyć białe rękawiczki specjalnie na bal. Kaltenbergh pisał potem o nim: „I co począć z takim wariantem, kiedy zamierzał resztę niezbyt łagodnej w tym roku zimy przechodzić w letnim prochowcu?” Zakup odpowiedniego stroju, jak i samo uczestnictwo w balu było przywilejem zamożniejszych studentów, wobec czego niechętnie spoglądano na słuchaczy, którym zdarzało się wrócić z balu prosto na wykład po zakończonej nad ranem zabawie.

Organizacje

Źródła

1. CDIAL, fond 424, opis 1, sprawa 37, karta 1.
2. CDIAL, fond 424, opis 1, sprawa 38, karty 67, 99.
3. CDIAL, fond 424, opis 1, sprawa 41, karty 89, 92, 96, 106, 109, 163.
4. CDIAL, fond 424, opis 1, sprawa 46, karta 252.
5. CDIAL, fond 754, opis 1, sprawa 11, karta 114.
6. DALO, fond 26, opis 14, sprawa 434, karta 26.
7. DALO, fond 26, opis 17, sprawa 64, karta 11.
8. DALO, fond 26, opis 17, sprawa 86, karta 17.
9. Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu, sygn. 15336/II/2: Piotr Babczyszyn, Od Gniezny i Seretu po Łynę i Nysę. Wspomnienia, T. II: 1914–1939, 250
10. Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu, sygn. 15676/II/1: Stanisław Herbst, Wspomnienia (z lat 19101944), T. 1: W promieniu 200 km
11. Emil Szczurowski, Ekspres Akademicki: Lwów. V Tydzień Akademika, Jednodniówka, 1926, s. 1–2.
12. Emil Szczurowski, Ta joj: 6. Tydzień akademika, (Lwów, Nakł. E. Szczurowski, 1927)
13. Lew Kaltenbergh, Ułamki stłuczonego lustra. Dzieciństwo na Kresach. Tamten Lwów, (Warszawa: Czytelnik, 1991), 101.
14. Jolanta Kamińska-Kwak, Inteligencja województwa lwowskiego w okresie międzywojennym, (Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2005), 400
15. Marjan Tyrowicz, Wspomnienia o życiu kulturalnym i obyczajowym Lwowa 19181939, (Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991), 49–50
16. Ігор Осташ, Бонді або повернення Богдана Весоловського, (Київ: Дуліби, 2013), 58, 61