...

Towarzystwo Żydowskich Studentów Filozofii

ID: 75

Historia

W okresie międzywojennym na Uniwersytecie Jana Kazimierza działało kilka organizacji studentów żydowskich, zajmujących się jednocześnie pracą naukową i samopomocową. Wśród nich znalazły się Towarzystwo Medyków Żydowskich, Towarzystwo Żydowskich Słuchaczy (-ek) Praw oraz Towarzystwo Żydowskich Studentów Filozofii. Pierwsze z wymienionych powołano do życia jeszcze w 1912 r. Drugie utworzono w 1921 r., jako odpowiedź na stanowisko polskich szowinistycznych kół, nie godzących się na przynależność młodzieży akademickiej żydowskiej do Towarzystwa Biblioteki Słuchaczów Prawa. Najmłodszą z trzech wymienionych organizacji było Towarzystwo Żydowskich Studentów Filozofii, utworzone dopiero w 1922 r. Jako jeden z motywów założenia Towarzystwa podawano wypieranie z organizacji studenckich takich jak "Bratnia Pomoc" i "Czytelnia Akademicka" młodzieży pochodzenia żydowskiego.

Zebranie w celu powołania towarzystwa odbyło się  22 stycznia 1922 r. w Żydowskim Domu Akademickim przy ulicy Św. Teresy 26a. W lutym tego samego roku uchwalono statut organizacji oraz wybrano zarząd. W świetle przyjętego statutu członkiem zwyczajnym mógł zostać każdy Żyd, słuchacz lub słuchaczka wydziału humanistycznego lub matematyczno-przyrodniczego.  Pierwszym prezesem organizacji został dr Markus Starer, natomiast kuratorem nowo powołanej organizacji wybrano Mojżesza Schorra. Władze Towarzystwa składały się z Walnego Zgromadzenia, Wydziału (w skład którego wchodzili przewodniczący, dwaj zastępcy, sekretarz oraz jego zastępca, bibliotekarz, skarbnik a także sześciu wydziałowych i czterech zastępców wybieranych na rok przez członków Walnego Zgromadzenia), Komisji Rewizyjnej oraz Sądu Honorowego. Towarzystwo prowadziło dla swoich członków biuro pośrednictwa pracy. W celu ułatwienia działalności organizacji w roku akademickim 1926/1927 powołano specjalne komisje, wśród których znalazła się komisja imprez, kulturalna, finansowa oraz samopomocowa. Działalnością naukową zajmowały się natomiast specjalnie powołane sekcje naukowe: historyczna, matematyczna oraz lingwistyczna.

Zarząd organizacji zdecydowanie opierał się wszelkim przejawom dyskryminacji na wyższych uczelniach. Występował przeciwko pomysłom wprowadzenia przez radykalnie ustosunkowaną młodzież zasady "numerus clausus". W czasie zaostrzonych kampanii antysemickich na Uniwersytecie Jana Kazimierza, wobec wysuwanych haseł wprowadzenia urzędowego getta ławkowego dla młodzieży żydowskiej, Towarzystwo Żydowskich Studentów Filozofii  zgłaszało chęć niesienia wsparcia dla prześladowanych. Kampanie rozpowszechniane w latach 30-tych przez obóz studentów-nacjonalistów wpływały na zmniejszanie się liczby członków organizacji. W 1934 r. w Towarzystwie działało 238 członków; w lutym 1938 r. w jego skład  wchodziło już tylko 116 osób.

Jednym ze znanych kuratorów Towarzystwa był Hugo Steinhaus. Jako opiekun organizacji wspominał on po latach swoich podopiecznych w następujący sposób:

"Jako kurator Towarzystwa Żydowskich Studentów miałem do czynienia z tą młodzieżą. Nie byli z pewnością gorsi od przeciętnej, z pewnością lepsi od tych, którzy napadali na nich uzbrojeni w noże i kastety, ale mieli mało wychowania i wrodzonej kultury, a już zupełnie byli pozbawieni instynktu politycznego (…) oni skarżyli się w prasie syjonistycznej na różne krzywdy, wymieniając poszczególne przypadki dyskryminacji, powołując się na zasady humanitaryzmu i demokracji, i zupełnie nie rozumiejąc, że społeczeństwo, które ich otacza, mało z demokracją ma wspólnego (…)"

Do znanych członkiń Towarzystwa należały późniejsze pisarki Debora Vogel oraz Rachela Auerbach. Pierwsza z wymienionych pełniła funkcję jednej z delegatek sekcji, natomiast druga w roku 1922 była sekretarzem towarzystwa. Wśród innych działaczy znaleźli się również Fanny Grünfeldówna, Aszer Deresiewicz, Artur Sandauer, Natan Singer, Zachariasz Tisch, Leon Józef  Landau. Lokal organizacji mieścił się przy ulicy Św. Stanisława 5.

Powiązane Miejsca

Opis

Ul. Tyktora 5 — dom studencki Uniwersytetu Medycznego

W tym budynku w okresie międzywojennym wynajmowało pomieszczenie Towarzystwo Żydowskich Studentów Filozofii.

Organizacje

Źródła

1. DALO, fond 26, opis 17, sprawa 78, karty 1, 2.
2. DALO, fond 26, opis 17, sprawa 79 (okładka).
3. DALO, fond 110, opis 4, sprawa 391, karta 28.
4. Academia Militans. Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie, red. Adam Redzik, (Kraków: Wysoki Zamek, 2015), 210
5. Towarzystwo Żydowskich Studentów Filozofii U.J.K. we Lwowie Pięciolecie 1922-1927. Kronika i sprawozdanie, (Lwów, 1927), 4-9, 15, 30.
6. Karolina Szymaniak, Być agentem wiecznej idei. Przemiany poglądów estetycznych Debory Vogel, (Kraków: Universitas, 2006), 35
7. Hugo Steinhaus, Wspomnienia i zapiski, oprac. Aleksandra Zgorzelska, (Londyn: Aneks, 1992), 118
8. Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie. Skład Uniwersytetu w roku akademickim 1935/36, (Lwów, 1935)  (dostęp 22.03.2018)