...

Zygmunt Gorgolewski

ID: 79
Wybitny architekt i budowniczy.

Zygmunt Gorgolewski (1845, Solec – 05.07.1903, Lwów). Architekt, budowniczy.  

Zygmunt Gorgolewski urodził się w miasteczku Solec, leżącym między Poznaniem a Bydgoszczą. Po ukończeniu gimnazjum realnego w Poznaniu, w 1866 roku wstąpił do Królewskiej Akademii Budowlanej w Berlinie, którą ukończył w 1871 roku, otrzymawszy dyplom architekta i inżyniera-budowniczego.  

W latach 1874-1881 wykładał  na macierzystej uczelni jako asystent na katedrze projektów architektonicznych. Jednocześnie pracował w Berlinie jako budowniczy, a od 1877 roku był urzędnikiem w różnych instytucjach państwowych. W 1880 roku został architektem w nadwornym biurze budowlanym cesarza Wilhelma I. Pracując na tym stanowisku, brał aktywny udział w najbardziej prestiżowych konkursach architektonicznych w Niemczech tego czasu.  

W 1891 roku Gogolewski przeprowadził  się do Hildesheim, zaś w 1893 roku zrezygnował ze służby państwowej w Niemczech i w związku z zaproszeniem austriackiego Namiestnictwa Galicyjskiego objął posadę dyrektora Szkoły Artystyczno-Przemysłowej (potem – Państwowej Szkoły Przemysłowej) we Lwowie.  

Posiadając już w tym czasie duże doświadczenie budowlane i praktykę pracy naukowej, Gorgolewski dobrze rozumiał i problemy konkretnej szkoły zawodowej, i zadania stojące przed sztuka budowniczy jego czasów. Na nowym stanowisku Gorgolewski zabrał się energicznie za reformowanie szkoły, która dzięki jego działalności stała się stopniowo uznanym ośrodkiem kształcących świetnych specjalistów. Wykładowcy szkoły składali się za jego czasów z wybitnych architektów, rzeźbiarzy, artystów z wykształceniem akademickim, którzy tworzyli trzon kadry pedagogicznej jednostki i wychowali wielu mistrzów, którzy weszli do historii galicyjskiej sztuki.  

Zygmunt Gorgolewski zajmował się projektowaniem, budownictwem i przebudową różnych obiektów, a także restauracją zabytków. Jego działalność jako architekta i budowniczego sytuować należy w kontekście epoki historyzmu. Istota tego stylu polegała na interpretacji i współczesnym wykorzystaniu zdobyczy kultury europejskiej poprzednich wieków. W architekturze przejawiało się to orientacją na główne style europejskie minionych epok artystycznych. W twórczości Gorgolewskigo pokazowym jest w tym sensie Teatr Miejski we Lwowie, zbudowany z wykorzystaniem elementów stylów architektonicznych renesansu i baroku.

Oprócz kierowania lwowską  Państwową Szkołą Przemysłową, Zygmunt Gorgolewski odegrał  ogromną rolę jako kurator i doradca. Sprawozdania szkoły pokazują intensywność działalności zawodowej i społecznej Gorgolewksiego. Był „цісарсько-королевським радником уряду, кавалером ордену Залізної корони ІІІ ступеню, королівським радником з будівництва, членом Мистецької ради при Міністерстві вірувань та освіти, цісарсько-королевським реставратором при Центральній комісії вивчення та збереження творів мистецтва, історичних пам”яток, членом ІІІ секції цісарсько-королевської Крайової  шкільної ради, постійним членом Колегії знавців образотворчого мистецтва у Кракові, членом Крайової комісії у галузі промислової діяльності, членом Наглядової ради Міського промислового музею, членом  Шкільного відділу столиці Королівства м. Львова  та Кураторії Міської  промислової школи, членом правління Товариства образотворчих мистецтв у Львові, а також заступником члена екзаменаційної комісії для осіб, що займаються клопотанням про отримання концесії на будівництво, членом-кореспондентом Товариства прихильників наук м. Познань”. (Sprawozdanie c.k. Państwowej Szkoły  Przemysłowej we Lwowie za rr.1902/03. S.8).  

Zygmunt Gorgolewski mieszkał we Lwowie w kamienicy nr 37 przy obecnej ul. Doroszenki (dawniej – Sykstusa).

Zmarł we Lwowie niedługo po ukończeniu prac nad budową Teatru Miejskiego. Pośmiertny portret Zygmunta Gorgolewskiego, umieszczony w westybulu Teatru Miejskiego (model gipsowy portretu przechowywany jest w zbiorach Lwowskiej Galerii Sztuki), wykonał wykładowca snycerstwa i modelowania lwowskiej Państwowej Szkoły Przemysłowej, Juliusz Wojciech Bełtowski.

Gorgolewski został pochowany w kwaterze nr 1B na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie.

Powiązane Miejsca

Opis

Przejdź do całego opisu
Opis

Ul. Mecznikowa – cmentarz Łyczakowski

Przejdź do całego opisu
Opis

Ul. Bandery, 12 – gmach glówny Politechniki Lwowskiej

Przejdź do całego opisu
Opis

Pl. Kropywnyckiego, 1 – cerkiew Św. Elżbiety i Olgi

Przejdź do całego opisu
Opis

Pl. Katedralna, 1 – Katedra Łacińska pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny

Przejdź do całego opisu
Opis

Przejdź do całego opisu

Prace i Projekty

Projekty i budowle:

Niemcy:

  • 1872. Udział w konkursie na projekt Reichstagu w Berlinie.
  • Lata 70. XIX w. Przebudowa pomieszczeń Ministerstwa Rolnictwa, Własności Ziemskiej i Lasów w Berlinie.
  • 1882. Czwarta nagroda w II Międzynarodowym Konkursie na projekt parlamentu w Berlinie.
  • I poł. lat 80. XIX w. Rozbudowa pomieszczeń Królewskiego Biura Statystycznego w Berlinie.
  • 1885. Budowa Sądu w Lipsku.
  • 1885-86. Budowa siedziby Instytutu Fizyki w Halle nad rzeką Saal.
  • Połowa lat 80. XIX w. Tamże. Projekt i budowa pierwszego w Prusach uniwersyteckiego szpitala psychiatrycznego.
  • Pocz. lat 90. XIX w. Przebudowa kliniki chirurgicznej w Bonn.
  • Pocz. lat 90. XIX w. Budynek szkoły dla dziewcząt w Berlinie.
  • Pocz. lat 90. XIX w. Budynki zakładów kąpielowych w Bad Oeynhausen w Westfalii.
  • Projekt katedry protestanckiej w Berlinie.
  • Przebudowa jednej z części pałacu królewskiego w Berlinie.
  • Most Wilhelma w Berlinie. Pierwsza nagroda w konkursie.
  • Budowa pałacu Belle Vue. 
W Polsce:
  • 1876-1879. Kaplica Czapskich w Smogulcu.
  • 1877-78. Przebudowa pałacu Kwileckich w Oporowie pod Wronkami.
  • 1886. Restauracja zamku w Kobylnikach (powiat szamotulski).
  • 1889-1901. Wieża kościoła w Smogulcu.
  • 1893-1894. Projekt restauracji archikatedry gnieźnieńskiej.
  • 1893-1895. Projekt budowy i restauracji katedry na Wawelu w Krakowie.
  • 1894-95. Projekt dziedzińca wiejskiego w województwie poznańskim.
  • 1898-99. Projekt przebudowy wieży kościelnej w Smogulcu w woj. poznańskim.
  • Budynek Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu.
  • Buydnki przed Teatrem Polskim w Poznaniu.
  • Budowa pałacu Radziwiłłów w Bagateli koło Ostrowa.
  • Restauracja zamku w Gołuchowie.
  • Restauracja biblioteki w Kórniku.
  • Restauracja zamku w Ołyce.
  • Restauracja zamku Czarneckiego w Siekowie w powiecie kościańskim oraz w Raszewach w powiecie Września.
  • Restauracja budynków dworskich w Kościankach, powiat Września.
  • Restauracja kościoła we Wrześni.  
We Lwowie:
  • 1893. Projekt Pałacu Sztuki we Lwowie. Pierwsza nagroda w konkursie.
  • 1894. Udział w budowie pawilonów dla Wystawy Krajowej we Lwowie: pawilony Andrzeja Potockiego, Rady Szkolnej, Uniwersytetu, Politechniki, głównej bramy wjazdowej na Wystawę itd. Jego prace zostały wyróżnione przez Komitet Wystawy dyplomem uznania.
  • 1894-95. Członkostwo w komisji ds. restauracji katedry rzymskokatolickiej we Lwowie.
  • 1894-95. Projekt budynku mieszkalnego dla hrabiego M. we Lwowie.
  • 1896. Pierwsza nagroda w konkursie projektów nowego teatru miejskiego we Lwowie.
  • 1897-1900. Budowa Teatru Wielkiego we Lwowie.
  • Koniec lat 90. XIX w. Projekt żyrandola na widowni Teatru Wielkiego we Lwowie.
  • 1899. Budynek pracowni i magazynu kostiumów teatralnych na ul. Kulisza 6a. Wspólny projekt z Janem Lewińskim.
  • Koniec lat 90. XIX w. Udział w zakończeniu budowy Politechniki Lwowskiej w charakterze kuratora.
  • 1901. Członek komitetu budowy kościoła św. Elżbiety.
  • Pocz. XX w. Jako doradca-konsultant kieruje budową siedziby Muzeum Rzemiosła Artystycznego. 
A także: 
  • Projekt budowy Kasy Oszczędności w Czerniowcach. Był członkiem jury, które oceniało ten projekt.

Źródła

Źródła:
  1. Polski Słownik Biograficzny. R. 1959.  T. VIII/1, zesz.36.  S.316
  2. Митці України. Енциклопедичний довідник. – Київ, 1992. С. 177.
  3. Sprawozdanie c.k. Państwowej Szkoły  Przemysłowej we Lwowie za rr.1893 - 1903.
  4. Ю. Бірюльов. Архітектура і образотворче мистецтво на Загальній крайовій виставці 1894
  5. р. // Тези конференції пам”яті Дмитра Шелеста. 26-27.04.1994. С. 41.
  6. Личаківський цвинтар. Схема. – Львів, 1992. №175.
  7. В. Трофимлюк. Зигмунт Горголевський. // „Галицька брама”. Спецвипуск „Коледж ім. І. Труша у Львові”. №20, жовтень 1996. – Львів: Центр Європи. С. 6-7.  
  8. П. Гранкін,  Є. Соболевський. Львівський оперний театр: історія будови та реставрації. // „Будуємо інакше” (Львів). № 6, 2000, с. 42-45;  № 1, 2001, с.37-47.  
  9. Lwów. Ilustrowany przewodnik. – Lwów: Cеntrum Europy, 2006. S.69,106, 146, 197, 267.  


Autor – Hałyna Głembocka