Józef Awin

Wybitny lwowski inżynier, architekt, konserwator, fotograf, grafik, rysownik i akwarelista, historyk i teoretyk sztuki, kolekcjoner. 

Józef Awin (ur. 1883, Lwów – zm. 1942, Lwów, obóz Janowski). Inżynier, architekt, konserwator, fotograf, grafik, rysownik i akwarelista, historyk i teoretyk sztuki, kolekcjoner. 

Józef Awin urodził się  w tradycyjnej rodzinie żydowskiego kupca Aarona-Lejba Awina i Jitty Awin, z domu Katz.  

W latach 1902-1906 uczył  się w Wyższej Szkole Realnej we Lwowie, a w latach 1906-1907 – na Uniwersytecie Technicznym w Monachium, gdzie otrzymał  dyplom inżynierski w dziedzinie architektury.  

W 1911 roku Awin założył  we Lwowie własne biuro projektowe, które w 1919 roku znajdowało się  na ul. Ochronek 6 (obecnie – ul. Konyskiego, Konyskoho), później – w budynku przy ul. Pełczyńskiej 37 (obecnie ul. Witowskiego, Witowskoho), który Awin zbudował dla siebie w 1928 roku.  

Poczynając od końca pierwszej dekady XX w., Awin pracował jako inżynier i budowniczy oraz architekt-projektant. Już w tym okresie zaczął stopniowo zdobywać reputację wybitnego ideologa żydowskiego stylu w architekturze Galicji Wschodniej.  W swoim programie opisującym ten styl wzywał do odwoływania się do tradycji dawnej sztuki żydowskiej w Galicji, szczególnie architektury i sztuki zdobniczej synagog, poprzez stylizację dekoracji na wzór starych żydowskich rękopisów, tkanin, nagrobków, wyrobów z metalu itd. Projekty architektoniczne oraz teoretyczne poglądy Awina tego okresu lwowski badacz Jurij Byriulow sytuuje w kontekście sztuki secesyjnej. Izraelski historyk architektury Serhij Krawcow wiąże je z niemieckim romantyzmem i neobarokiem.

Swoje poglądy na sztukę  narodową Józef Awin propagował na wykładach i w artykułach w czasopismach polskich, takich jak „Przyszłość”, „Wschód”, „Moria”, „Chwila”, „Nasza Opinia”, a także wiedeńskich i budapeszteńskich: „Menorah” i „Das Zelt”, „Mult és Jövő”.

Jego projekty architektoniczne z lat późniejszych, 20. i 30., pod względem stylu wiązać można z lokalnymi odmianami Art deco i konstruktywizmu.

Przy realizacji swoich projektów współpracował ze znanymi lwowskimi rzeźbiarzami, wśród których byli Józef Starzyński, Zygmunt Kurczyński, Bernard Kober i inni.

Jako architekt i popularyzator sztuki żydowskiej brał aktywny udział w życiu religijnym społeczności żydowskiej.

W 1925 roku postał z jego inicjatywy Kuratorium opieki nad zabytkami sztuki żydowskiej przy żydowskiej gminie wyznaniowej we Lwowie, w którym Awin odpowiedzialny był za prace konserwatorskie. Podczas pracy w tej organizacji Józef Awin wykonał liczne rysunki i fotografie, które eksponował na lwowskich wystawach. W 1928 roku na wystawie książki i zabytków żydowskich zaprezentował zdjęcia żydowskich zabytków, a także rysunki i akwarele przedmiotów kultu z Wielkiej Synagogi Miejskiej we Lwowie oraz ze swojej kolekcji prywatnej.

Był również inicjatorem i współzałożycielem Muzeum Gminy Żydowskiej Lwowa (otwarte w 1934 roku), w którego działalności brał aktywny udział. Był radnym miejskim, honorowym, wieloletnim członkiem Stowarzyszenia Humanitarnego „Leopolis B’nei Brith”, założył kilka organizacji kulturalno-oświatowych i dobroczynnych, wśród których wymienić należy Klub Inteligencji Żydowskiej, Związek Inżynierów Żydów pracujących dla Erec Izrael, Związek Inżynierów Żydów Lwowa itd.

Jako inżynier i architekt należał do Związku Zawodowego Architektów i Budowniczych we Lwowie i Stowarzyszenia Architektów Rzeczypospolitej Polskiej, w którym w latach 1936-37 pełnił funkcję członka zarządu.

Razem ze swoim bratem był  współwłaścicielem firmy lwowskiej „T. i J. Awin. Szkło i kryształy”.

W czasie II wojny światowej, podobnie jak większość lwowskich Żydów, znalazł się w getcie. W 1942 roku został wywieziony podczas akcji sierpniowej z getta do obozu Janowskiego i rozstrzelany.